Zajęcia, które realizują strażnicy ds. profilaktyki, są zawsze dostosowane do poziomu słuchaczy oraz do potrzeb pedagogów. Są one prowadzone na terenie większości placówek oświatowo – wychowawczych w Krakowie i tworzą pewną całość. Do programu profilaktycznego Straży Miejskiej można przystąpić w dowolnym momencie. Należy pamiętać, że zajęcia ze strażnikiem mogą być pomocą w procesie wychowawczym, ale go nie zastępują, lecz wspierają wiedzą w temacie tak ważnym dla wszystkich wychowawców, jakim jest bezpieczeństwo wychowanków.
Zajęcia w przedszkolu to zwykle pierwszy kontakt z umundurowanym funkcjonariuszem. Dlatego na początku każdych zajęć uczestnicy poznają charakterystyczne elementy munduru, mogą dotykać, przymierzać, oglądać. Wzajemne poznanie się buduje bazę do dalszych zajęć.
W przedszkolach prowadzone są zajęcia związane z bezpieczeństwem w domu, w przedszkolu i na podwórku. Wykorzystując zestaw edukacyjny „Autochodzik”, cieszący się ogromną popularnością wśród uczestników zajęć, strażnicy uczą najmłodszych prawidłowych zachowań na drodze.
Podsumowaniem całorocznej pracy funkcjonariuszy i nauczycieli z przedszkoli, jest konkurs „Bezpieczny Przedszkolak” organizowany na terenie poszczególnych dzielnic miasta Krakowa.
kl. I - III
W klasach I i II szkół podstawowych strażnicy pojawiają się w pierwszych miesiącach nauki szkolnej. Tematyka prowadzonych zajęć dotyczy bezpieczeństwa w drodze do szkoły i w szkole oraz unikania różnego rodzaju zagrożeń, np. w kontaktach z osobami obcymi. Z uwagi na fakt, iż wielu uczniów samodzielnie pokonuje drogę do i ze szkoły, strażnicy starają się wykształcić u nich prawidłowe nawyki uczestnika ruchu drogowego. Dzieci uczą się podstawowych przepisów w zakresie dotyczącym pieszych i rowerzystów, poznają również znaki drogowe.
Tematy realizowane w klasie III to pogłębienie wcześniej poznanych zagadnień dotyczących bezpieczeństwa:
„Unikanie zagrożeń” i „Bezpieczeństwo w kontaktach z obcym” – funkcjonariusze informują o zagrożeniach w drodze do szkoły, szkole, w miejscu zamieszkania. Propagują asertywność w kontaktach z osobami, których nie znamy, a także pokazują praktyczne sposoby radzenia sobie w sytuacjach trudnych.
„Czy pies musi ugryźć?” – instruktaż zachowania w kontaktach z czworonogami. Praktyczne sposoby obrony przed agresywnym psem.
„Co zrobić, jak się zgubię?" – podpowiada najwłaściwsze zachowania, kiedy już dojdzie do trudnej sytuacji, kładąc jednocześnie nacisk na zapobieganie takim zagrożeniom.
Kl. IV - VIII
Wiele szkół umożliwia czwartoklasistom zdobycie karty rowerowej, dlatego strażnicy pomagają nauczycielom w przygotowaniu do egzaminu na kartę rowerową, omawiając z uczniami najtrudniejsze zagadnienia. Strażnicy pomagają też w przeprowadzeniu egzaminu na kartę rowerową na terenie szkoły, wykorzystując zestaw mobilnych znaków drogowych. W niektórych klasach, na prośbę pedagoga szkolnego, realizujemy zajęcia objaśniające pojęcia agresji i przemocy oraz konsekwencji wynikających z ich stosowania.
Innym ważnym tematem poruszanym na zajęciach jest ochrona środowiska.
Funkcjonariusze wprowadzają także młodych ludzi w świat obowiązujących przepisów. Zgodnie z zasadą „nieznajomość prawa szkodzi” uczniowie informowani są o zagrożeniach płynących z beztroskiego używania Internetu, poznają konsekwencje popełniania czynów świadczących o demoralizacji oraz czynów karalnych.
Podsumowaniem zajęć ze strażnikami jest możliwość reprezentowania szkoły w prestiżowym konkursie „Prawo, Ratownictwo, Bezpieczeństwo”, który organizowany jest dla uczniów klas VIII od 2018 r.
Forma zajęć prowadzonych przez strażników obejmuje: prezentacje multimedialne krótkie filmy, pogadanki, ćwiczenia.
W szkołach ponadpodstawowych strażnicy wyjaśniają młodzieży podstawowe zagadnienia prawne. Najczęściej są to pojęcia zawarte w ustawie o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich, takie jak: nieletni, czyny karalne, czyny świadczące o demoralizacji. Oprócz tematów związanych z rolą i zadaniami Straży Miejskiej, strażnicy realizują zajęcia dotyczące odpowiedzialności prawnej osób nieletnich, a także omawiają prawne konsekwencje popełniania czynów karalnych.
Na prośbę szkół istnieje możliwość opracowania innych tematów zajęć. Dodatkowo strażnicy mogą uczestniczyć w spotkaniach z rodzicami i nauczycielami, omawiając tematy zagrożeń oraz odpowiedzialności prawnej nieletnich.
W okresie letnim strażnicy organizują prelekcje na temat bezpieczeństwa nad wodą (np. w ramach kampanii „Płytka wyobraźnia to kalectwo”) – zwykle powiązane z tematem „Bezpieczne wakacje”, a przed feriami zimowymi i w trakcie ich trwania informujemy o zagrożeniach, jakie mogą spotkać młodego człowieka poza szkołą w okresie zimowym.
W trakcie ferii zimowych i wakacji, dzieci oraz młodzież mogą uczestniczyć w organizowanych przez Straż Miejską w wybranych placówkach wychowawczych zajęciach edukacyjnych, rekreacyjnych i sportowych.
Strażnicy ds. profilaktyki inicjują i biorą udział w szeregu przedsięwzięć mających na celu edukację mieszkańców, takich jak:
Dzięki współpracy z radami dzielnic strażnicy ds. profilaktyki organizują lokalne konkursy wiedzy, plastyczne, sportowe, w których nagrody fundowane są ze środków rad dzielnic.
Straż Miejska Miasta Krakowa jest jednym z realizatorów Programu poprawy bezpieczeństwa dla miasta Krakowa "Bezpieczny Kraków"